TRAKTOWANIE JAK PRZEDMIOT

Przyroda byłaby traktowana jako podmiot, a nie surowiec w działalności człowieka. Ludzie mogliby nauczyć się osiągać swoje cele, biorąc pod uwagę dobro przyrody, zamiast zostawiania za sobą zniszczonego środowiska w wyniku pogoni za maksymalnym zyskiem. Estetyka i etyka pozwoliły Marcusowi stworzyć model przetworzonej instrumentalności, dalekiej od podboju przyrody tak charakterystycznej dla społeczeństwa klasowego. Idee awangardy z początku XX wieku, a zwłaszcza surrealiści, wydają się być źródłem poglądów Marcusego. Uwierzył, że powiązanie sztuki z codzien­nym życiem nastąpi w wyniku powiązania rozumu z wyobraźnią. Założenia te wydają się szczytne, ale trudne, jeśli w ogóle możliwe do realizacji. Ma więc rację Habermas, który ostro atakuje poglądy Marcusego (por. Habermas, 1970) za nawrót do ideału harmonii między człowiekiem a przyrodą, uważając, że nowa nauka i technologia stanowią romantyczny mit, ponieważ między człowiekiem a przyrodą mogą istnieć jedynie relacje instrumentalne.